Dzierżawy gruntów

Obszar Biebrzańskiego Parku Narodowego (BbPN) to niemal 60 000 ha. W przeciwieństwie do innych mniejszych obszarowo parków narodowych, grunty w granicach BbPN są różnej własności. Zaledwie, a jednocześnie aż, grunty we władaniu BbPN stanowią 36 027,05 ha (60,8%, stan na 01 styczeń 2024 r.). Pozostałe - to grunty prywatne (37,6%)i innych własności (1,6%). Nieco ponad 50% gruntów BbPN to ekosystemy leśne, a grunty rolne stanowią 8,2%. Znaczy udział w zasobach gruntowych BbPN stanowią nieużytki – 36,8% (13 263,79 ha). Nieużytki to ekosystemy nieleśne, w przeważającej mierze torfowiska i łąki potorfowe na gruntach organicznych. Z uwagi na niekorzystne zmiany reżimu hydrologicznego (odwodnienie) grunty te podlegają dwóm głównym presjom: przesuszeniu i zarastaniu. Na gruntach własnych BbPN, bez szkody dla gruntów sąsiednich w ramach różnych projektów były i są prowadzone działania podnoszące i stabilizujące poziom wód gruntowych. Natomiast problem zarastania ekosystemów bagiennych jest rozwiązywany poprzez ekstensywne koszenie. Początkowo Park próbował wykonywać zabiegi samodzielnie. Z uwagi na wielkość obszaru wymagającego działań ochrony czynnej (ponad 10 000 ha) do współpracy zaproszono podmioty zewnętrzne jednak z uwagi na ograniczenia kadrowe, sprzętowe i finansowe zakres działań był nadal niewielki w porównaniu do potrzeb.

Z momentem wejścia Polski do Unii Europejskiej i uruchomieniem wsparcia finansowego dla rolników, w tym programu rolnośrodowiskowego pojawiły się możliwości sfinansowania realizacji zabiegów (działań ochronnych). Pracownicy Parku wspólnie z członkami Rady Naukowej działającej przy Dyrektorze Parku opracowali program wieloletnich dzierżaw dla przyrody gruntów BbPN, który zaczął funkcjonować na dużą skalę od 2008 r. Wykorzystując zainteresowanie podmiotów zewnętrznych płatnościami rolnośrodowiskowymi i rolnośrodowiskowo-klimatycznymi, odpłatnie (w drodze przetargu nieograniczonego) dyrektor BbPN oddaje grunty Skarbu Państwa w dzierżawę w celu prowadzenia działalności rolniczej zgodnie wymogami gatunków i siedlisk nieleśnych określonych w Zadaniach Ochronnych Parku. Podmiot podpisujący umowę dzierżawy z Parkiem zobowiązuje się do realizacji działań: koszenia, odkrzaczania, zbioru i wywozu biomasy w sposób wskazany w umowie. Działania dzierżawcy są weryfikowane w terenie przez służby terenowe BbPN, a w strukturze Parku jest wyodrębniona grupa pracowników nadzorująca poprawność realizacji warunków umowy.  Funkcjonowanie programu dzierżaw daje możliwość wykonywania działań ochronny czynnej na rozległych powierzchniach (w 2023 r. było to 7305,76 ha) ale też niesie ryzyka związane z nierzetelnym wykonywaniem powierzonych zadań. Realizacja zabiegów jest kontrolowana jednak w niektórych sytuacjach, przy dynamicznych warunkach pogodowych, nie zawsze istnieje możliwość zareagowania na czas.

Osoba do kontaktu: Marlena Bogdan marlena.bogdan@biebrza.org.pl   tel. 85-738-30-57.

 Autor tekstu: Urszula Biereżnoj-Bazille